گلخانه

مقدمه

گیاهان برای رشد حداکثری و مطلوب نیاز به پرورش در محیطی کنترل شده از نظر

شدت نور، دمای روزانه، دمای شبانه، میزان رطوبت هوا و خاک نیاز دارند.

کنترل عوامل خسارت زا نظیر باد، طوفان‌های ویرانگر، سرما و یخبندان نیز حائز اهمیت است.

چنین شرایط مناسبی را از طریق احداث گلخانه می توانیم تا حد امکان فراهم کنیم.

در این مقاله شرکت هنر طبیعت سگال در رابطه با گلخونه و عوامل محیطی گلخانه توضیحات مفیدی را ارائه خواهد داد.

 

تعریف گلخانه

گلخانه یا گیاه‌خانه یا گرمخانه به محیطی گفته می شود

که با پوشش شفاف برای عبور نور پوشیده شده باشد و در آن به کشت انواع مختلفی از گل و گیاهان می پردازند.

علت ساخت چنین مکانی در دست گرفتن کنترل عوامل محیطی می باشد.

اصلی ترین علت، محبوس کردن انرژی خورشیدی درون گلخانه و ایجاد اثر گلخانه ای می باشد.

نور خورشید از جداره شفاف گلخانه عبور کرده و داخل گلخانه محبوس شده و آنجا را گرم می کند.

محیط محافظت شده داخل گلخانه باعث تسریع رشد محصولات می شود.

گلخانه با ایجاد امکان کنترل شرایط محیطی، کشت محصولات مختلف را

در سراسر نقاط دنیا و تمامی فصول هموار ساخته است.

به خصوص برای کاشت و تکثیر نباتات در هوای سرد که کشت آن ها در فضای آزاد مقدور نیست.

این شیوه تولید امروزه به یکی از سودآورترین قسمت های کشاورزی تبدیل شده ‌است

که البته سرمایه‌گذاری اولیه فراوانی را نیز مورد نیاز است. مدیریت صحیح در احداث گلخانه،

انتخاب مکان، نوع گلخانه و پوشش آن، با توجه به سرمایه‌گذاری زیادی که این زمینه می طلبد،

بسیار مهم است و باعث بهره‌وری مناسب از سرمایه خواهد شد و سود گلخانه را تضمین می نماید.

تقسیم بندی گلخانه با توجه به سازه ی آن به دو دسته ی ثابت و متحرک تقسیم بندی می شود.

تقسیم بندی گلخانه بر اساس نوع تولید

۱. گلخانه هایی که در آن  تولید سبزی و صیفی شامل محصولاتی نظیر

خیار, گوجه فرنگی, توت فرنگی, فلفل, بادمجان, طالبی, سبزیجات برگی(ریحان- شاهی و……)، انجام می گیرد.

۲. گلخانه‌های تولید گل و گیاهان زینتی که در آن به تولید انواع گل‌های شاخه بریده مانند رز وگل‌های آپارتمانی می پردازند.

۳. سالن‌های گلخانه‌ای مخصوص پرورش قارچ دکمه‌ای و قارچ صدفی

۴. کشت و پرورش گیاهان دارویی

 

 

مزایای کشت گلخانه‌ای

. صرفه جویی مصرف آب

. افزایش تولیدات در واحد سطح

. تولید بیش تر از یک محصول در هر سال

. افزایش کیفیت محصول (کاهش مصرف سموم کشاورزی)

. نبود وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان تنظیم برنامه کشت

. امکان تولید محصول در تمامی فصل‌های سال

. استفاده از تکنیکهای کشاورزی روز دنیا مانند کشت طبقاتی

. استفاده از زمین های غیر قابل کشت با سیستم گلخانه هیدروپونیک

کنترل شرایط محیطی گلخانه

شرایط محیطی مستقیما بر فعالیت های شیمیایی صورت گرفته در فرایند فتوسنتز گیاهان تاثیر می گذارد.

عواملی نظیر دما، شدت نور‏، آب و مواد غذایی نیز بر فتوسنتز تاثیر گذار هستند.

بسته به دمای محیط، تنفس گیاه متفاوت است. محدوده ی دمایی ایدا آل برای اکثر گیاهان گلخانه ای

برای بالا بردن بازده فتوسنتز، بین ۵٠ تا ٨٠ درجه فارنهایت توصیه شده است.

در نتیجه محیط گلخانه همیشه باید کنترل شده باشد که گیاهان بازده رشدی حداکثری داشته باشند.

از آنجایی که ممکن است موارد غیر قابل پیش بینی در گلخانه رخ دهد

و یا شرایط کنترل شده کمی مغایرت با خواست گیاه داشته باشد از کودهایی می توان استفاده کرد

که مقاومت گیاهان را نسبت به تنش های محیطی گلخانه نظیر شوری و سرما و گرما بالا ببرد.

کودهای سولفات پتاسیم و نیترات کلسیم همکاری خوبی می توانند برای این منظور با یکدیگر داشته باشند.

در زیر به بررسی چند مورد از عوامل محیطی مهم خواهیم پرداخت.

 

دما در گلخانه‌

کنترل درجه حرارت در گلخانه از شروط اولیه در رابطه با رشد عالی گیاهان می باشد.

برخی گیاهان، مانند گیاهان گرمسیری، به دمای بیشتر نیاز دارند.

بعضی دیگر در درجه حرارت کمتر از ۲۰ درجه سانتیگراد هم به راحتی و به خوبی رشد خواهند کرد.

گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند دارای این ویژگی هستند، نظیر پامچال.

چگونگی تنظیم دما در این مکان ها بستگی به سیستم گرمایی مورد استفاده در آن دارد.

انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی برای این منظور استفاده می شوند.

سیستم‌های حرارتی باید امکان توزیع یکنواخت دما را در داخل گلخانه فراهم آورند و حداقل اثرات زیست‌محیطی را دارا باشند.

نیاز نوری گیاهان

همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند.

گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می‌شوند.

. گیاهان روز بلند: برای به گل رفتن بین ۱۰ تا ۱۴ ساعت نیاز نوری دارند، مثل گیاهان فصلی تابستانه.

. گیاهان روز کوتاه: برای به گل رفتن نیاز آن ها به نور کمتر از ۱۲ ساعت است، مانند گل داودی.

. گیاهان بی‌تفاوت به طول روز: که این گیاهان برای نگهداری در خانه مناسب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی به طول روز نداشته و تمام طول سال گل دارند.

 

جهت گلخانه‌ در میزان نور دریافتی گیاهان بسیار موثر است:

. توجه به سایه های اسکلت گلخانه در ساعات مختلف تاثیرگزار است

. این مضوع در تولیدات زمستانی اهمیت بیشتری پیدا می کند. بهترین انتخاب برای موقعیت گلخانه، به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد که با دریافت نوز تمام روز، بهترین شرایط برای رشد گیاهان فراهم می شود. البته نور صبحگاهی شرق هم برای بسیاری از گیاهان کافیست زیرا نور صبح به گیاهان این اجازه را می دهد که فرایند غذا سازی را زودتر انجام دهند.

. درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می‌توانند به‌طور مؤثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیندازند. این درختان در زمستان اجازه می‌دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگ‌های خود را از دست می‌دهند.

جریان هوا در گلخانه

گردش هوا در این مورد ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه درخارج از این مکان باشد،

هوای تازه در نزدیکی برگ‌ها تأمین شده و گیاه می‌تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید.

جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می‌نماید.

گلخانه‌های تجاری به همه نیازمندی‌های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته‌اند.

در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است؛ برای رسیدن به این هدف،

این مکان باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به‌طور سخت و جدی کنترل شود.

اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل‌هایی به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد.

این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی‌اکسید نیتروژن می‌باشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.

 

زهکشی گلخانه

یکی از موارد مهم در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی آن است.

در مناطقی با زمین‌های دارای بافت سخت و با لایه تحت‌الارض غیرقابل نفوذ با قرار دادن

لوله‌های سفالی منفذ دار زیربسترها یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می‌اندیشند

بادشکن

در مناطق باد خیز ردیفی از درختان یا یک مانع طبیعی مثل تپه برای کاهش خسارت باد استفاده می‌شود.

حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بایستی حدود ۵/۲ برابر ارتفاع درختان باشد.

این فاصله در قسمت جنوبی بیش از یک ارتفاع درختان است.